Sperm, erkek testislerdeki kök hücrelerden oluşur; her gün birkaç milyonu üretilir. Sperm kalitesini değerlendirmek için doktorlar sperm sayısı, konsantrasyonu ve hareketliliği gibi önemli rakamları kullanır. Ancak sperm konsantrasyonu düşme eğiliminde. Küresel bir araştırma, bu konuda yıkıcı bir sonuca varıyor: Sperm kalitesi 50 yıldır düşüyor, kısırlık artıyor. Ve tempo giderek daha da yükseliyor.
HER YIL DAHA GERİYE GİDİYOR
53 ülkeden 223 araştırmanın sonuçlarının değerlendirildiği Human Reprodüksiyon Güncellemesi dergisinde yayınlanan meta-analiz, sperm kalitesinin 50 yıldır dünya çapında düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Ortalama sperm konsantrasyonu 1973 ile 2018 yılları arasında mililitre başına 101,2 milyondan 49,0 milyona düştü. Bu da yüzde 51,6 oranında bir düşüşe karşılık geliyor. Bir mililitrede en az 15 milyon sperm varsa, sperm sağlıklı kabul edilir. Ayrıca sperm sayısı aynı dönemde 335,7'den 126,6 milyona (yüzde -62,3) düştü. Sağlıklı bir ejakülatın 39 milyondan fazla sperm içermesi gerekir.
2000’Lİ YILLARDA DAHA ARTTI
Özellikle endişe verici olan şey, sperm konsantrasyonundaki düşüşün hızlandığı gerçeğidir. Bilim adamları 1972'den 2018'e ve 2000 yılına kadar olan dönemde yıllık yüzde 1,2'lik bir düşüş bulurken, 2000'den sonraki düşüş oranı yıllık yüzde 2,6 oldu.
Spermin kalitesi çeşitli faktörlerden etkilenir. Dengesiz beslenme, obezite, tütün ve alkol tüketimi olumsuz etki yaratabilir. Stres ve diyabet gibi hastalıklar da sperm kalitesini etkiler. Ancak hepsi bu kadar değil. Çeşitli araştırmalar, günlük yaşamda karşılaştığımız çeşitli kimyasallara maruz kalmanın erkek doğurganlığını da etkilediğini ortaya koyuyor.
İLK FAKTÖR: PLASTİK MADDELER
Sağlıksız kimyasallar gündelik nesnelerde gizlidir. 98 Danimarkalı erkeğin idrar örneklerini kullanan bir araştırma, yaygın olarak kullanılan plastiklerde bulunan 29 kimyasalın meni kalitesi üzerindeki etkisini inceledi. Sperm kalitesinde bozulmaya neden olan kimyasallara tolere edilebilir maruziyetin birçok kez aşıldığı görüldü.
Saklama kaplarında ve içme şişelerinde bulunan bisfenol A (BPA) maddesi en büyük etkiye sahiptir. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), toplumdaki BPA maruziyetini azaltmak için Avrupa Birliği'nde tolere edilebilir BPA seviyelerinin 20 bin kat azaltılmasını tavsiye etti.
İKİNCİ FAKTÖR: AĞRI KESİCİLER
Bilinen ağrı kesiciler de sperm konsantrasyonunu azaltır. Araştırmada, beş deneğin idrar örnekleri parasetamol düzeylerinde artış gösterdi. Bunlar araştırma ekibi tarafından ayrı ayrı tekrar analiz edildi.
Düşük meni kalitesi riski bir kez daha tüm katılımcılar için ortalamanın önemli ölçüde üzerindeydi. Çalışma yazarlarına göre, ağrı kesicilerde kullanılan parasetamol maddesi, BPA'dan sonra sperm konsantrasyonunu etkileyen ikinci en önemli faktördü.
Uzmanlar, sperm kalitesinin artırılması için şunları öneriyor: Sigarayı bırakın, meyve, sebze, yulaf ezmesi ve balık yağı gibi çinko içeren gıdalar tüketin. Yemeklerde domates salçası kullanın, düzenli ve yoğun egzersiz yapın.
