"İsrail'in hedefindeki BM kuruluşu UNRWA" başlıklı dosya haberin ilk bölümünde AA muhabiri, Ajansın misyonuna, tarihine ve Filistinliler için önemine dair bilgileri derledi.
Faaliyetlerine başladığı 1950'den bu yana başta tesisleri olmak üzere defalarca İsrail saldırılarının hedefi olan UNRWA, gıda, sağlık hizmeti, eğitim ve barınak gibi insani yardımlarla İsrail'in işgal ettiği topraklarından zorunlu göçe tabi tutulan Filistinli mültecilerin yaralarını sarıyor.
"Kayıtlı" Filistinli mültecilere eğitim, sağlık, sosyal hizmetler ve çeşitli insani yardımlar sağlayan UNRWA, 500 binden fazla öğrencinin eğitim gördüğü 700'den fazla okul işletiyor.
BM üyesi devletlerin gönüllü katkılarıyla finanse edilen UNRWA, 60 yılı aşkın süredir Filistinli mültecilere ücretsiz temel eğitim sağlayan ana kuruluş konumunda.
UNRWA, yaklaşık 5,9 milyon Filistinli mülteciye destek sağlıyor.
UNRWA'yı kuran karar, çatışan tarafların desteğini aldı
İsrail'in 14 Mayıs 1948'de işgal altında tuttuğu Filistin topraklarında bağımsızlığını ilan etmesi ve Filistinlileri zorunlu göçe tabi tuttuğu Nekbe'nin (Büyük Felaket) ardından BM Genel Kurulu, 19 Kasım 1948'de yerinden edilen Filistinli mültecilere acil yardım sağlamak üzere BM Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşunu (UNRPR) kurdu.
Filistin meselesinde siyasi çözümlerde yol alınamaması üzerine nihai çözüm kapsamında "yardım faaliyetlerini sürdürmek ve istihdam projeleri başlatmak üzere tasarlanan Birleşmiş Milletler ajansının" kurulması öngörüldü.
Ve 8 Aralık 1949'da BM Genel Kurulu, UNRWA'yı kuran 302 (IV) sayılı kararı kabul etti. Böylece UNRWA, UNRPR'nin yerini aldı. Karar, İsrail ve Arap ülkeleri tarafından da desteklendi.
UNRWA, faaliyetlerine 1 Mayıs 1950'de başladı
Filistinli mültecilere yönelik doğrudan yardım ve çalışma programları yürütmek amacıyla kurulan UNRWA, 1 Mayıs 1950'de faaliyetlerine başladı.
700 binden fazla Filistinlinin yerinden edildiği dönemde yaraları sarmak için harekete geçen Ajans, Filistinli mültecileri "1 Haziran 1946 ile 15 Mayıs 1948 arasında ikamet yerleri Filistin olup 1948 (Arap-İsrail) Savaşı sonucunda hem evlerini hem de geçim kaynaklarını kaybeden kişiler" olarak tanımlarken evlat edinilen çocuklar da dahil olmak üzere Filistinli mülteci erkeklerin torunlarının da kayıt için uygun olduğunu bildiriyor.
UNRWA'nın faaliyetlerine başlamasından sadece bir yıl sonra, 1951'de çadırlarda barınan Filistinli mültecilerin oranı yüzde 87'den 32'ye düştü. 1955'te de UNRWA, mülteci kamplarındaki çadırları kademeli olarak prefabrik barınaklarla veya briket evlerle değiştirmeye başladı.
Ajans, o dönemde bölgede ishal olan bebeklerin tedavisinde oral rehidrasyon formülünün kullanımına öncülük etti. Daha sonraki yıllarda bu tedavi, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tarafından benimsenerek dünya genelinde yaygın kullanılmaya başlandı.
"Altı Gün Savaşı"nda Filistinliler için 10 mülteci kampı kurdu
İsrail'in 5 Haziran 1967'de Mısır, Ürdün ve Suriye'ye karşı savaş açmasıyla başlayan "Altı Gün Savaşı", Filistinliler için yeni bir felaket olurken savaşta 120 bini Filistinli 300 binden fazla kişi evsiz kaldı.
UNRWA, İsrail'in Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni işgal etmesinin ardından Filistinli mülteci olarak kayıtlı bulunmayan kişiler dahil yerinden edilmişlere barınma sağlamak için bölgede 10 kamp kurdu.
Ajans, 1967'de Beyrut'taki merkezini terk etmek zorunda kaldı
İsrail, 1974'te düzenlediği hava saldırılarında Lübnan'daki Nabatiye Filistin mülteci kamplarını yerle bir etti.
Sadece Nabatiye'de 3 binden fazla Filistinli mülteciye ev sahipliği yapan UNRWA'nın kurduğu barınakların yüzde 80'i vuruldu. Ajans, derhal mültecilere battaniye ve erzak sağladı, acil beslenme programı ve mobil sağlık birimi kurdu.
UNRWA, Lübnan'da 1975-1990'da çıkan iç savaşta artan istikrarsızlık nedeniyle 1976'da Beyrut'taki merkezini terk etmek durumunda kaldı. Önce Ürdün'e, ardından geçici olarak Viyana'ya taşındı.
İsrail'in Lübnan'daki Filistinlileri hedef alan saldırılarına bir yenisinin eklendiği 1976'da yaklaşık 67 bin Filistinli mülteci yerinden edildi. UNRWA, bu dönemde de yaraları sarmak için hemen harekete geçti.
Toplam mülteci sayısının 2 milyonu bulduğu dönemde İsrail, 1982'de Lübnan'ı işgal etti ve 16-18 Eylül'de Beyrut'un güneyindeki Sabra ve Şatilla mülteci kamplarında 3 binden fazla savunmasız Filistinli, İsrail ordusunun himayesindeki aşırı sağcı Hristiyan Falanjist milisleri tarafından katledildi.
Bu saldırı üzerine UNRWA, faaliyetlerini diğer bölgelerde askıya alarak sadece Lübnan'da yoğunlaştırdı.
Gazze Şeridi'nde 1987'de patlak veren, daha sonra tüm Filistin topraklarına yayılan ve 1993'e kadar devam eden "Birinci İntifada" sürecinde büyük ölçüde silahsız protestolara karşı İsrail, sert ve acımasız müdahalede bulundu. UNRWA, burada da devreye girerek Lübnan ve İşgal Altındaki Topraklar İçin Olağanüstü Önlemler (EMLOT) Acil Fonu'nu kurdu.
Irak'ın 1990'da Kuveyt'i işgal etmesiyle Irak ve diğer körfez ülkelerinden Ürdün'e gelen yüz binlerce kişi için de acil yardım kapsamında harekete geçen UNRWA, 1991'de çoğu Filistin kökenli ve birçoğu kayıtlı Filistinli mülteci olan Ürdün pasaportlu yaklaşık 250 bin kişiye insani yardım sağladı.
"Mikrofinans Departmanı"nın ilk adımı atıldı
UNRWA, 1991'de Filistinli mültecilere sürdürülebilir gelir yaratma fırsatları sağlamak amacıyla daha sonra "Mikrofinans Departmanı" adını alacak birim kurdu.
Aynı yıl Madrid Konferansı ile başlatılan Orta Doğu Barış Süreci'nin bir parçası olarak merkezini Gazze'ye taşıyan Ajans, Barışın Uygulanması Programı'nı geliştirmeye başladı ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki sorumluluklarını, Filistin yönetimine devretmeye hazırlandı.
"Aksa İntifadası" olarak da bilinen, 2000'de başlayan, çok sayıda kişinin ölümü ve yaralanmasına neden olan İkinci İntifada döneminde kötüleşen ekonomik şartlar ve İsrail güçlerince altyapının tahrip edilmesi üzerine on binlerce Filistinli yardıma muhtaç hale geldi. UNRWA, bu dönemde de mobil sağlık ekipleri dahil kapsamlı bir acil yardım programı başlattı.
UNRWA, Filistinli mültecilerin karşılaştıkları zorlukları ele almak için 2002'de psikolojik danışmanlık ve destek programı olan Gazze'de Toplum Ruh Sağlığı Programı'nı (CMHP) yürüttü.
Ortalama bebek ölüm oranı yüzde 2,2'ye düştü
2006'da Filistinli mültecilere yönelik faaliyet gösterdiği bölgelerde bir yaşından küçük bebeklerde ortalama ölüm oranını yüzde 2,2'ye düşüren UNRWA, Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) bu konuda orta gelirli ülkeler için belirlediği standardı aşmayı başardı.
Nahr El Bared kampının yeniden inşası en büyük projesi oldu
Lübnan'ın Trablusşam kentindeki mülteci kampı Nahr El Bared'de Lübnan Silahlı Kuvvetleri ile silahlı gruplar arasında çıkan çatışmada kampın büyük bir kısmı yakıldı. 2009'da tahmini maliyeti 345 milyon doları bulan kampın yeniden inşası çalışmaları, UNRWA'nın bugüne kadar üstlendiği en büyük proje oldu.
İsrail'in 2009'da Gazze Şeridi'ne kara ve deniz ablukası uyguladığı dönemde işsizlik oranı yüzde 45,2'ye ulaştı. 2013'te ise nüfusun yüzde 80'i uluslararası yardıma bağımlı hale geldi.
Gazze'deki abluka nedeniyle 750 bin Filistinli, UNRWA'dan gıda yardımı alıyor
Ablukanın getirdiği kısıtlamalar, 750 bini UNRWA'dan gıda yardımı alan Filistinlilerin ekonomik iyileşmesindeki "temel engel".
İsrail, UNRWA deposunu vurarak yüzlerce ton gıda ve ilacı yok etti
İsrail'in 27 Aralık 2008'de abluka altındaki Gazze Şeridi'ne başlattığı ve "en yıkıcı saldırı" olarak nitelendirilen "Dökme Kurşun Operasyonu"nda 7 sağlık merkezi dahil 51 UNRWA tesisi hasar aldı. Gazze Şeridi'ndeki UNRWA deposu İsrail tarafından vuruldu, yüzlerce ton gıda ve ilaç yok edildi.
Suriye'deki iç savaşın başladığı 2011'den bu yana süren çatışmalar da 560 bin kayıtlı Filistinli mülteciyi etkiledi.
Acil yardım hizmetleri sunmaya devam eden UNRWA, Aralık 2015'te silahlı çatışmalardan etkilenen Filistinli mültecilere yönelik 414 milyon dolar tutarında Suriye Bölgesel Kriz Acil Yardım Çağrısı'nı duyurdu.
Ajans, Suriye içindeki Filistinli mülteciler ile Lübnan, Ürdün ve Gazze'ye kaçanlara barınma, gıda, nakit ve acil yardım sağladı.
İsrail'in Gazze'ye 2014'teki saldırılarında 118 UNRWA tesisi hasar aldı
Gazze Şeridi'nin altyapısının yıkılmasına, ekonomisinin zayıflamasına neden olan İsrail'in 2014'te düzenlediği, 2 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybettiği saldırılarda okul ve sağlık merkezleri dahil 118 UNRWA tesisi hasar aldı. Saldırı, Gazze'de büyük bir yıkıma yol açtı ve 500 bin kişiyi yerinden etti.
Silahlı çatışmalar boyunca UNRWA, 156 okul binasının 90'ında ülke içinde yerinden edilmiş Filistinlilere ev sahipliği yaptı.
UNRWA, 2015'ten itibaren saha ofislerinin tamamında özel koruma ekipleri bulunduruyor.
ABD, Hollanda, ve İsviçre, UNRWA'ya verdikleri mali desteği askıya aldı
UNRWA, ABD'nin 2018 başlarında Ajansa yaptığı 365 milyon dolarlık yardımın 300 milyon dolarını dondurması nedeniyle ciddi mali kriz yaşadı.
Trump yönetimindeki ABD, 31 Ağustos 2018'de ise UNRWA'ya verdiği tüm desteği durdurma kararı aldı.
Hollanda ve İsviçre, 2019'da UNRWA'da "görevi kötüye kullanma" iddialarının basına yansımasının ardından, Ajansa yaptıkları finansal yardımları geçici olarak durdurdu. BM, iddialar üzerine Ağustos 2019'da soruşturma başlattı. Soruşturmanın ardından UNRWA Genel Komiseri Pierre Krahenbühl'ün görevi askıya alındı.
7 Ekim'den bu yana İsrail'in saldırılarında UNRWA'nın 142 çalışanı can verdi, 128 tesisi hasar gördü
İsrail'in 7 Ekim'den bu yana saldırılarını sürdürdüğü Gazze'ye sembolik düzeyde de olsa ulaşan yardımların depolanması ve dağıtılması işlemini UNRWA üstlenmiş durumda.
7 Ekim'den bugüne Gazze Şeridi genelinde yaklaşık 1,9 milyon kişi yerinden edildi. Yaklaşık 1 milyon 400 bin Filistinli mülteci ise 155 Ajans tesisinde barınıyor.
İsrail'in saldırılarında UNRWA'nın 128 tesisi hasar aldı, 142 çalışanı ise hayatını kaybetti.
