Avrupa'nın en büyük ekonomik gücü Almanya, lüks otomobiller ve endüstriyel makineler gibi üst düzey ürünlerde küresel pazarlara hakim oldu. Dünyaya o kadar çok satış yaptı ki ekonomisinin yarısı ihracata dayalı hale geldi. Diğer Avrupa ülkeleri borç içinde boğulurken Almanya'da istihdam arttı, hükümetin mali kasası büyüdü. Şimdi ise Almanya, dünyanın en kötü performans gösteren büyük gelişmiş ekonomisi. Uluslararası Para Fonu ve Avrupa Birliği, Almanya'nın bu yıl küçülmesini bekliyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve Moskova'nın ucuz doğal gazını kaybetmesinin ardından gelen bu durum, uzun zamandır Avrupa'nın üretim merkezi olan Almanya'nın enerji yoğun sanayileri için eşi benzeri görülmemiş bir şok oldu.
Avrupa'nın en büyük ekonomisinin ani düşük performansı bir eleştiri dalgası yarattı ve ileriye dönük tartışmalara yol açtı.
Almanya “Sanayisizleşme” riskiyle karşı karşıya
Büyük Alman kimya şirketi Evonik Industries AG'nin CEO'su Christian Kullmann, yüksek enerji maliyetleri ve hükümetin diğer kronik sorunlar karşısındaki eylemsizliğinin yeni fabrikaları ve yüksek maaşlı işleri başka yerlere kaydırmaya neden olabileceğini söyledi. Kullmann, Almanya'nın "sanayisizleşme" riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu. Kullmann, Batı Almanya'nın Essen kentindeki 21. kattaki ofisinden, tarihi Ruhr Vadisi sanayi bölgesinde daha önceki başarının sembollerine işaret ediyor: Metal fabrikalarının bacaları, artık kapatılmış kömür madenlerinin dev atık yığınları, devasa bir BP petrol rafinerisi ve Evonik'in genişleyen kimyasal üretim tesisi.
Enerji dönüşümünün bir sembolü
Bugünlerde eski madencilik bölgesi, rüzgar türbinleri ve yeşil alanlarla dolu enerji dönüşümünün bir sembolü. Kullmann, fabrikalara enerji sağlamak için gereken ucuz Rus doğal gazının kaybının "Alman ekonomisinin iş modeline acı bir şekilde zarar verdiğini" söyledi.Rusya'nın Avrupa Birliği'ne verdiği gazın büyük bir kısmını kesmesinin ardından Alman hükümeti Evonik'ten 1960'lı yıllardan kalma kömür yakıtlı enerji santralini birkaç ay daha çalıştırmasını istedi.
Şirket, 2030 yılına kadar karbon nötr hale gelme planları çerçevesinde bu santralden, daha sonra hidrojenle çalışabilecek iki gaz yakıtlı jeneratöre geçiş yapıyor.
Tartışılan çözümlerden biri, ekonominin yenilenebilir enerjiye geçişini sağlamak için sanayi elektriği fiyatlarına hükümet tarafından finanse edilen bir tavan uygulanması.Yeşiller'den Başbakan Yardımcısı Robert Habeck'in önerisi, Sosyal Demokrat Şansölye Olaf Scholz ve iş dünyası yanlısı koalisyon ortağı Hür Demokratlar'ın direnişiyle karşılaştı. Çevreciler bunun fosil yakıtlara bağımlılığı uzatacağını söylüyor.Kullmann ise buna karşı: "Bu yüksek enerji maliyetlerini yaratan ve etkileyen öncelikle yanlış siyasi kararlardı. Ve şimdi fatura Alman sanayisine, Alman işçilerine kesilemez."Doğalgaz fiyatının 2021'deki seviyesinin yaklaşık iki katına çıkması, binalarda ve otomobillerde kullanılan cam, kağıt ve metal kaplamaların yapımında cam ya da metali 24 saat sıcak ve erimiş halde tutmak için doğalgaza ihtiyaç duyan şirketlere zarar veriyor.
Rusya’ya güvenmek büyük hataydı
İkinci bir darbe de önemli ticaret ortağı Çin'in onlarca yıllık güçlü ekonomik büyümesinin ardından yavaşlama yaşamasıyla geldi.Dışarıdan gelen bu şoklar, Almanya'nın başarılarla dolu yıllarında göz ardı edilen temelindeki çatlakları ortaya çıkardı. Bunlar arasında devlet ve iş dünyasında dijital teknoloji kullanımının gecikmesi ve çok ihtiyaç duyulan yenilenebilir enerji projelerinin onaylanmasında yaşanan uzun süreçler yer alıyor.
Diğer gerçekler de gün yüzüne çıktı: Hükümetin elindeki para kısmen yollara, demiryolu ağına ve kırsal kesimde yüksek hızlı internete yapılan yatırımlardaki gecikmelerden kaynaklanıyordu. 2011 yılında Almanya'nın kalan nükleer enerji santrallerini kapatma kararı, elektrik fiyatları ve kıtlığı endişeleri nedeniyle sorgulanmaya başlandı. Şirketler ciddi bir vasıflı işgücü sıkıntısıyla karşı karşıya ve açık iş sayısı iki milyonun altına inerek rekor kırdı.
Baltık Denizi'nin altından geçen Kuzey Akım boru hatları üzerinden gaz tedarik etmek için Rusya'ya güvenmenin hata olduğu kabul edildi.Şimdi ise temiz enerji projeleri yoğun bürokrasi nedeniyle yavaşlıyor. Güney Bavyera bölgesinde, evlere olan mesafe sınırlamaları rüzgar türbinlerinin yıllık inşaatını tek haneli rakamlarda tutuyor.
Üç rüzgar tribünü satın aldı
Rüzgar enerjisini kuzeyden güneydeki sanayiye taşıyacak olan 10 milyar euroluk elektrik hattı, siyasi direnç nedeniyle gecikmelerle karşılaştı. Hattın gömülmesi, 2022 yerine 2028'de tamamlanması anlamına geliyor.
Bu arada, enerji yoğun şirketler fiyat şokuyla başa çıkmaya çalışıyor.Pasaport ve damga kağıtlarının yanı sıra kağıt pipetler de üreten Drewsen Spezialpapiere, doğal gazdan uzaklaşırken dış elektrik ihtiyacının yaklaşık dörtte birini karşılamak için Almanya'nın kuzeyindeki fabrikasının yakınında üç rüzgar türbini satın aldı.
Özel cam şirketi Schott AG, 1.700 santigrat dereceye kadar sıcak tanklarda cam ürettiği tesiste gaz yerine emisyonsuz hidrojen kullanmayı denedi.Yenilenebilir elektrikle üretilen ve boru hattıyla teslim edilen büyük miktarlarda hidrojene ihtiyaç duyulacak ancak bu henüz mevcut değil. Scholz, enerji dönüşümünün, kaybedilen Rus gazının yerini almak üzere aylar içinde dört yüzer doğal gaz terminali kurulması çağrısında bulundu.
Terminallere ABD, Katar ve başka yerlerden gemilerle gelen sıvılaştırılmış doğal gaz, Rus boru hattı tedarikinden daha pahalı, ancak bu çaba Almanya'nın neler yapabileceğini gösterdi.
Ancak koalisyon hükümetinin enerji fiyat tavanı ve yeni gaz fırınlarını yasaklayan yasa konusundaki çekişmeleri iş dünyası liderlerini çileden çıkardı.
"Almanya çok çabuk rehavete kapıldı"
Berenberg bankasının baş ekonomisti Holger Schmieding, Almanya'nın 2010-2020 yılları arasındaki "altın on yıllık" ekonomik büyüme döneminde rehavete kapıldığını söylüyor. 1998 analizinde Almanya'yı "Avrupa'nın hasta adamı" olarak adlandıran Schmieding, düşük işsizlik ve güçlü kamu maliyesi göz önüne alındığında bugün bu etiketin abartılı olacağını düşünüyor. Bu durum Almanya'ya hareket alanı tanıyor ama değişiklik yapma baskısını da azaltıyor.
Schmieding'e göre atılacak en önemli adım, enerji fiyatları konusundaki belirsizliğe son vermek olacak. Hangi politikalar seçilirse seçilsin, "hükümetin bunlar üzerinde hızlı bir şekilde anlaşmaya varması, şirketlerin yatırım kararlarını ertelemek yerine neyle karşı karşıya olduklarını bilmeleri ve buna göre plan yapabilmeleri için şimdiden büyük bir yardımcı olacak" dedi.
